Ιστία (αστερισμός)
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Συντεταγμένες: 
09h 00m 00s, −50° 00′ 00″
| Ιστία | |
|---|---|
 πατήστε για μεγαλύτερη εικόνα | |
| Συντομογραφία | Vel |
| Λατινικό όνομα | Vela |
| Γενική | Velorum |
| Έκταση | 499,6 τετ. μοίρες (1,211%) Κατάταξη 32ος |
| Αριθμός άστρων (μέγεθος ≤ 6,5) |
214 |
| Πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 32°N - 90°S | |
Τα Ιστία (Λατινικά: Vela, συντομογραφία: Vel) είναι αστερισμός που σημειώθηκε πρώτη φορά το 1763 από τον Lacaille και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι νότιος αστερισμός και αμφιφανής στην Ελλάδα.
Συνορεύει με τους αστερισμούς Πυξίς, Πρύμνα, Τρόπις, Κένταυρος και Αντλία. Το μεγαλύτερο τμήμα των Ιστίων είναι ορατό από την Ελλάδα. Η ονομασία σημαίνει τα πανιά του πλοίου, της Αργούς (Argo Navis), του μεγάλου αρχαίου αστερισμού που τεμαχίσθηκε και έδωσε τους σημερινούς αστερισμούς Πρύμνα, Τρόπιδα, Ιστία και Πυξίδα. Για το λόγο αυτό, η ιστορία της ονοματοδοσίας περιορίζεται στο λήμμα Αργώ.
Οι φωτεινότεροι αστέρες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στα Ιστία αποδόθηκαν 248 αστέρες ορατοί με γυμνό μάτι. Τα ελληνικά γράμματα (συμβολισμός Bayer) μοιράσθηκαν σε αστέρες των τριών αστερισμών Πρύμνας, Τρόπιδος και Ιστίων, και συνεπώς τα Ιστία δεν έχουν όλα τα γράμματα να χαρακτηρίζουν τους δικούς τους αστέρες.
- Ο γ Ιστίων είναι διπλός με φαινόμενα μεγέθη 1,78 (ο γ2) και 4,27 (ο γ1). Ο γ2 είναι αστέρας τύπου Wolf-Rayet, ο φωτεινότερος τέτοιος στον γήινο ουρανό. Ο φασματικός τύπος του γ1 είναι B1 IV (κυανός υπογίγαντας). Στην Αραβία ο γ ήταν γνωστός ως Al Suhail al Muhlif = «Ο Suhail του όρκου», καθώς ανέτελλε σχεδόν ταυτόχρονα με τον Suhail, τον περίφημο Κάνωπο, γεγονός που έκανε πολλούς να ορκίζονται ότι ήταν αυτός.
- Ο δ Ιστίων έχει φαινόμενο μέγεθος 1,95 και φασματικό τύπο A1 V. Απέχει από τη Γη 80 έτη φωτός και έχει απόλυτο μέγεθος 0.
- Ο κ έχει φαιν.μέγεθος 2,50 και φασμ.τύπο B2 IV-V. Αν ήμασταν Αρειανοί, ο αστέρας αυτός θα είχε ιδιαίτερη σημασία, καθώς είναι ο φωτεινότερος που βρίσκεται σε γωνιακή απόσταση μικρότερη των 3 μοιρών από τον Νότιο Ουράνιο Πόλο του πλανήτη Άρη.
- Ο λ Ιστίων έχει φαιν.μέγεθος 2,21 και φασμ.τύπο K5 Ib-II. Στην Αραβία ήταν γνωστός ως Al Suhail al Wazn = «Ο Suhail του Βάρους», για τον ίδιο λόγο με τον γ. Αμφότεροι οι γ, λ, όπως και ο ζ Τρόπιδος εξάλλου ήταν γνωστοί ως Al Muhlifain ή Muhtalifain, οι «όρκοι».
- Ο μ έχει φαιν.μέγεθος 2,69 και φασμ.τύπο G5 III + G2 V.
- Ο φ έχει φαιν.μέγεθος 3,54 και φασμ.τύπο B5 Ib.
- Ο ψ έχει φαιν.μέγεθος 3,60 και φασμ.τύπο F3 IV + F0 IV.
- Ο HR 3445 έχει φαιν.μέγεθος 3,84 και φασμ.τύπο F3 Ia.
- Ο HR 3487 έχει φαιν.μέγεθος 3,91 και φασμ.τύπο A1 III.
- Ο HR 3614 έχει φαιν.μέγεθος 3,75 και φασμ.τύπο Κ2 III.
- Ο HR 3803, σχεδόν πάνω στο σύνορο με την Τρόπιδα, έχει φαιν.μέγεθος 3,13 και φασμ.τύπο Κ5 IΙΙ.
- Ο HR 4023 έχει φαιν.μέγεθος 3,85 και φασμ.τύπο A2 V.
- Ο HR 4167 έχει φαιν.μέγεθος 3,84 και φασμ.τύπο F4 IV.
Αξιοσημείωτα στον αστερισμό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Καθώς διασχίζονται από το γαλαξιακό επίπεδο, τα Ιστία είναι πλούσια σε σώματα του δικού μας Γαλαξία:
- Στις 22 Μαΐου 1999 ανακαλύφθηκε καινοφανής αστέρας (Nova Velorum 1999) που έφθασε σε φαινόμενο μέγεθος 2,8.
- Το ανοικτό σμήνος IC 2391 καλύπτει στον ουρανό τετραπλάσια έκταση από όση ο δίσκος της Σελήνης.
- Η Ομάδα OB Vela OB1 περιλαμβάνει πάνω από 40 υπέρλαμπρους αστέρες.
- Το ομώνυμο Νεφέλωμα των Ιστίων, γνωστό και ως Gum Nebula από το όνομα του Αυστραλού αστρονόμου Colin Gum, είναι τεράστιο αλλά δυσδιάκριτο. Καλύπτει 60 × 30 μοίρες στον ουρανό επεκτεινόμενο και στους γειτονικούς αστερισμούς, είναι υπόλειμμα υπερκαινοφανούς και συνεπώς διαστελλόμενο θα περικλείσει κάποτε και τη Γη. Σήμερα η πραγματική έκτασή του ανέρχεται σε 1.700 επί 800 έτη φωτός. Το εγγύτερο άκρο του απέχει από εμάς 450 έτη φωτός, ενώ το μακρινότερο 1.500. Πυκνότερα τμήματά του είναι τα Gum 12, Gum 15 και Gum 17. Στο κέντρο του, το άλλο σημάδι της εκρήξεως υπερκαινοφανούς, ο Πάλσαρ των Ιστίων (Vela Pulsar) (PSR 0833-45) περιστρέφεται με περίοδο 91 msec, ή 11 στροφές το δευτερόλεπτο.
- Υπάρχουν βέβαια και άλλοι πάλσαρ στα Ιστία, όπως ο PSR 1055-52 που ανιχνεύθηκε και στο υπεριώδες, με αποτέλεσμα η επιφανειακή του θερμοκρασία να υπολογισθεί στους 750.000 βαθμούς.
- Δύο τουλάχιστον πηγές ακτίνων Χ στον αστερισμό είναι αξιοσημείωτες: Η Vel X-1 συνιστά διπλό σύστημα αστέρα νετρονίων με τον φαιν.μεγέθους 6,9 κυανό υπεργίγαντα HD 77581, σε απόσταση περίπου 6.000 ετών φωτός από τη Γη. Η πηγή RX J0852.0-4622 είναι ένα υπόλειμμα υπερκαινοφανούς φαινόμενης ηλικίας 680 ετών με φαιν.διάμετρο 2° και θερμοκρασία 30 εκατομμυρίων βαθμών. Απέχει 650 έτη φωτός από τη Γη.
- Εξωηλιακοί πλανήτες στα Ιστία έχουν ανιχνευθεί περί τους αστέρες HD 75289 και HD 83443. Ο πρώτος έχει ένα πλανήτη σε απόσταση από αυτόν μόλις 6,88 εκατομμύρια χιλιόμετρα και με περίοδο περιφοράς 3,51 ημέρες, ενώ το όλο σύστημα απέχει από εμάς 94,4 έτη φωτός. Ο δεύτερος έχει δύο πλανήτες σε απόσταση από αυτόν 5,68 και 26,0 εκατομμυρίων χιλιομέτρων, με περιόδους περιφοράς 2,9861 και 29,83 ημέρες, ενώ το όλο σύστημα απέχει από εμάς 142 έτη φωτός. Οι μάζες των τριών πλανητών πιθανότατα δεν υπερβαίνουν τη μάζα του Δία.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
